Recensie 'De Bijbel vertaald'

Klaas Spronk, Clazien Verheul, Lourens de Vries en Wim Weren (red.). De Bijbel Vertaald: De kunst van het kiezen bij het vertalen van de bijbelse geschriften. Zoetermeer/Kapellen: Meinema/Pelckmans, 2007. pp457. Euro 45.

Ook na de verschijning van de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) in 2004 gaat de discussie over vertalen door. De discussie over vertalen is beladen met vooronderstellingen en gevoeligheden. Daarom is het soms moeilijk om het gesprek op de juiste wijze te voeren. De Bijbel vertaald wil een bijdrage leveren aan de grondige bezinning over vertalen. Dit boek heeft als uitgangspunt dat vertalen altijd kiezen is en dat er dus altijd meer legitieme mogelijkheden zijn om één bepaalde tekst te vertalen. Aan de hand van de NBV wordt de lezer meegenomen naar verschillende thema’s en verschillende Bijbelboeken.

Maar liefst 26 mensen hebben meegeschreven aan dit boek. Het boek begint met 8 hoofdstukken die essays worden genoemd en waarin meer algemene thema’s aan de orde komen. Het eerste hoofdstuk van Lourens de Vries is fundamenteel omdat hierin het ontstaansklimaat van de NBV geschetst wordt. Ook gaat de Vries verder in op de premisse die aan het boek ten grondslag ligt, namelijk dat vertalen altijd kiezen is. Onder ‘teksten & thema’s zijn 19 hoofdstukken gerangschikken waarin een breed spectrum van onderwerpen behandeld wordt. Hierbij valt te denken aan ‘de decaloog in de Nieuwe Bijbelvertaling’, ‘godsbeeld in Job’, ‘wijsheid van Jezus Sirach’,  ‘het Onzevader in de Nieuwe Bijbelvertaling’ en ‘het Oude Testament in het Nieuwe’.

De kwaliteit van de hoofdstukken is erg wisselend. Sommige zijn goed geschreven en zeer lezenswaardig, zoals ‘De Nieuwe Bijbelvertaling: Anders dan andere recente Nederlandse vertalingen?’ en het hoofdstuk over het vertalen van de godsnaam. Twee hoofdstukken zijn gewijd aan de Deuterocanonieke boeken. ‘Wijsheid van Jezus Sirach’ bijvoorbeeld gaat voornamelijk in op de verschillen tussen de Hebreeuwse en Griekse versie(s) en is een tamelijk technisch verhaal geworden. Helaas zijn sommige bijdragen minder goed geschreven, zoals het hoofstuk over het vertalen van synoptische overeenkomsten en verschillen in de NBV. Al lezend kon ik me niet aan de indruk onttrekken dat de eindredactie van het geheel wel wat strakker had gekund. Sommige Vlamismen zijn niet weggewerkt en soms zijn er kleine schrijffouten blijven staan. De achterflap vermeldt dat kennis van de grondtalen niet verondersteld is. Hier heb ik mijn twijfels over. Grieks en Hebreeuws wordt veelvuldig aangehaald, en zonder kennis van deze talen is het lastig om veel betogen op hun waarde te schatten. Over het algemeen is de voorkennis van de lezer hoog ingeschat. In sommige hoofdstukken worden veel technische termen gebruikt die bekend verondersteld worden, maar ik twijfel of dit terecht is.

Dit boek levert een grondige bijdrage aan de bezinning over bijbelvertalen. Het is mooi om te zien dat deze auteurs vanuit hun eigen specialisme hun kennis over kunnen dragen aan de lezer. Dit geldt zowel voor de algemene beschouwingen als voor de meer specialistische bijdragen. Het gesprek over bijbelvertalen gaat immers nog steeds door, en deze bundel heeft niet alleen waarde bij de bespreking van de NBV, maar kan ook gebruikt worden ter bezinning op de toekomstige uitgave van de vertaling: ‘de Bijbel in gewone taal’.

Toegevoegd op: 21 maart 2009